Reis door de tijd in het Provinciaal Archeologisch Museum Ename

De Vlaamse Ardennen lenen zich perfect voor buitenactiviteiten als wandelen en fietsen. En qua natuur zit je er ook goed met al die bebost heuvels. Maar ik hou ook van cultuur en oude stenen en dat mis ik een beetje tijdens ons bezoek. Daarom besluit ik op weg terug naar Rotterdam langs Ename te rijden dat in het noordwesten van de streek ligt. Ik heb gelezen dat ze daar een archeologisch museum hebben en de overblijfselen van een oude abdij.

Ename ligt op de oostelijke oever van de Schelde en is een deelgemeente van Oudenaarde dat op de westelijke oever gebouwd is. In de middeleeuwen vormt de Schelde de grens tussen het Franse en het Duitse Rijk en de Duitse keizer Otto II besluit rond 974 in Ename een versterkte burcht te bouwen om de grens van zijn rijk te beschermen. Rond deze burcht ontstaat een nederzetting. Ruim 50 jaar later worden burcht en nederzetting verwoest door Boudewijn IV, graaf van Vlaanderen. Alleen de Sint-Salvatorkerk blijft staan, net als de Sint-Laurentiuskerk die verderop staat. Op de restanten van burcht en nederzetting wordt een abdij gebouwd die tot het einde van de 18^de eeuw bewoond wordt. Daarna wordt de abdij gesloten en uiteindelijk met kerk en al afgebroken.

Het Provinciaal Archeologisch Museum Ename (PAM Ename) is gevestigd in een oud pand naast de Sint-Laurentiuskerk, die wel is blijven staan. Ik parkeer bij de kerk en we lopen over het kerkhof naar de ingang van het museum. De vriendelijke meneer achter de balie lijkt blij ons te zien. Ik betaal de toegang (2,50, de kinderen mogen gratis naar binnen) en vraag naar de zoektocht waar ik op internet over gelezen heb. Die is er momenteel niet, zegt de meneer. Dat is jammer, maar niets aan te doen. Ik heb nog wel iets, zegt de meneer dan, maar dat is niet meer actueel. Geen probleem, geef maar mee. En zo gaan zonen I en M op stap met een groene map met opdrachten (4-7 jaar), heeft dochter F een blauwe map met opdrachten (8-12) en gaat zoon P aan de slag met een fotozoektocht voor volwassenen.

Het Archeologische Museum geeft een inkijkje in het dagelijks leven in deze streek door de eeuwen heen. Het is klein en overzichtelijk ingedeeld. Vanuit de ruimte bij de balie kan je een rondje lopen om de filmzaal heen. De eerste ruimte met z’n golvende muur toont een tijdlijn met allerlei voorwerpen erop, zodat je kunt zien uit welke periode ze komen. Terwijl de jongentjes ‘vliegen’ zoeken op de muren, trekken zoon P en dochter F een pij aan, zoekt dochter F de oude versie van een schaats en moet zoon P per ruimte vijf voorwerpen zien te vinden aan de hand van foto’s en de eerste letter daarvan opschrijven. Ze zijn er maar druk mee.

In de volgende, wat schemerige ruimte staat een enorme tafel met daaraan allerlei levensgrote personages uit verschillende periodes in de geschiedenis van Ename. Het ziet er gezellig uit. Op het scherm aan de muur achter de tafel kunnen we de verhalen van de verschillende personen zien en horen. En dan blijkt dat het natuurlijk niet allemaal rozengeur en maneschijn is. De verhalen kan je ‘aanzetten’ door op het knopje behorende bij een voorwerp in de doorzichtige vitrine te drukken. Het mes voor de koksjongen. De hondendrol voor de …

Rechts naast deze ruimte is de keuken, waar we kunnen zien welke producten gebruikt werden om te koken. De jongetjes kleuren samen een tekening en dochter F moet op zoek naar wat de monniken vroeger aten. Mossels? Of frietjes misschien? Zoon P schrijdt ondertussen in z’n pij in willekeurige volgorde door de ruimtes op zoek naar de voorwerpen op zijn foto’s.

Via een gang met op de muur een interactieve weergaven van de geologische lagen in de bodem van deze streek, komen we in het Archeolabo. Hier kan je allerlei dingen doen; puzzeltjes maken, door een microscoop kijken en nog veel meer. De jongetjes maken het puzzeltje uit hun map op een magneetbord dat aan de muur hangt. Dochter F maakt het kruiswoordraadsel dat bij haar zoektocht hoort terwijl zoon P – nog steeds niet klaar met z’n foto-opdracht – de kastjes leeghaalt op zoek naar iets herkenbaars. Er is zoveel te zien en te doen dat het me moeite kost iedereen na anderhalf uur in de richting van de uitgang te bewegen.

Als de kinderen hun mappen en ingevulde opdrachtvellen inleveren, krijgen ze allemaal een button en een stripboek. De kinderen zijn er blij mee. We bedanken de vriendelijke meneer achter de balie. Ik ben blij dat hij ons toch de zoektochten gegeven heeft. Dat maakt een bezoek aan een museum met kinderen net iets leuker en makkelijker…

Vanuit het Provinciaal Archeologisch Museum Ename is het tien minuten lopen naar de overblijfselen van de benedictijnenabdij die hier tussen de 11de en de 18de eeuw stond. Wat rest is een plattegrond van wat er ooit was, bestaande uit kniehoge muren. We kunnen allerlei verschillende ruimtes onderscheiden, maar vaak kunnen we alleen maar raden waar ze vroeger voor dienden. Om het geheel goed te zien zou je eigenlijk op een toren moeten staan.

Je kunt via een pad om de restanten heen lopen, maar er is geen hek, dus je kunt er ook door- en overheen. Dat willen de kinderen graag, maar dat mag niet van mij (als iedereen over oude stenen heen banjert, is er binnenkort helemaal niets meer van over…). Ze mogen dus wel om, maar niet over de muren lopen. Omwille van de tijd slaan we het tijdsvenster dat zich in een soort bushokje bevindt over. Maar ook omdat de rolluiken dichtgaan als we erin staan en we daar een beetje bang van worden…

Wij lopen na ons bezoek aan de abdij weer naar onze auto en rijden naar huis. Als je nog meer tijd hebt dan kan je ook nog het Bos ’t Ename bezoeken dat ten zuiden van de Ename ligt. Het is een bijzonder gebied dat al in de middeleeuwen een belangrijke rol speelde in het dagelijks leven van Ename. Vanaf het Museum vertrekt een wandelpad richting het Bos.

Meer informatie over het Provinciaal Archeologisch Museum Ename vind je op hun website.