Munten verzamelen en katten zoeken in het Yper Museum (Ieper)

‘Mam, ik heb al 18 muntjes!’ roept zoon M me toe terwijl hij voorbij snelwandelt (want rennen mag hij van mij niet in een museum). Ik sta in de eerste tentoonstellingsruimte van het Yper Museum. Een ruimte waarin zoveel te zien en te doen is dat ik haast niet weet waar ik moet beginnen. De kinderen hebben daar minder moeite mee. Die hebben zich verdeeld over de interactieve schermen in de ruimte. Daar kunnen ze opdrachten doen gerelateerd aan de onderwerpen van de expositie. En daarmee kunnen ze muntjes verdienen. Zoon M heeft er dus al 18…

Het Yper Museum

Het Yper Museum – dat sinds 1 juli 2018 open is – is gevestigd in een vleugel van de beroemde Lakenhallen in het centrum van Ieper. Het museum zoomt in op de geschiedenis van Ieper en zijn omgeving (de Westhoek). Van de middeleeuwen tot nu. Om te laten zien dat Ieper meer is dan alleen ‘de onneembare stad uit de Eerst Wereldoorlog’. Lakenstad bijvoorbeeld. Want Ieper was in de middeleeuwen een welvarende handelsstad als gevolg van de lakenhandel (die – hoe toepasselijk – plaats vond in deze Lakenhallen).

Katten

En kattenstad. Want als gevolg van de bloeiende lakenhandel nam het aantal muizen in Ieper snel toe. Om deze plaag het hoofd te bieden, werden katten ingezet. Toen ook de kattenpopulatie bij gebrek aan natuurlijke vijanden te groot werd, besloot men dit op te lossen door katten van het Belfort – onderdeel van de Lakenhallen – te gooien. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer – de laatste kat kwam in 1813 op deze wrede manier aan zijn einde – maar de driejaarlijkse Kattenstoet is in Ieper nog steeds traditie.

De kinderen kijken ongelovig bij dit antwoord op hun vraag wat katten met Ieper te maken hebben. Want dat er een link is, was ze wel opgevallen. Zo hebben we bij binnenkomst allemaal een kattenarmband gekregen om de spelletjes en andere interactieve elementen te activeren. Bovendien moeten de kinderen daarmee – behalve het doen van opdrachten – ook de 9 katten zien te vinden die zich in het museum verstopt hebben. In de eerste tentoonstellingsruimte zijn dat er alvast vier.

Geschiedenis van Ieper

In deze ruimte kom je alles te weten over de historie van Ieper aan de hand van vijf thema’s: wieg (het ontstaan van Ieper), laken, conflict (over de Frans-Engelse oorlogen), pest en bisdom (over het calvinisme en de beeldenstorm). Deze thema’s zijn uitgewerkt in tekst, geluid en beeld langs de wanden van de ruimte (die afgezet is met verticale repen stof afkomstig van een speciaal voor dit museum geweven lint van 10,9 kilometer). In het midden van de ruimte bevindt zich een enorme maquette van het middeleeuwse Ieper in drie delen. Ik – visueel ingesteld – word direct aangetrokken door de vormgeving en het kleurgebruik van deze expositie. En de wijze waarop kunst daarin verwerkt is. Echt heel mooi!

“Ik vond dit het leukste museum waar ik ooit ben geweest” (zoon M)

Spelenderwijs leren

Vanuit mijn ooghoeken zie ik dat een dame van het museum zich ontfermd heeft over zoon I – die nog niet goed genoeg kan lezen – en hem helpt. Ik loop naar hen toe en neem het van haar over. De opdrachten (lees: spelletjes) zijn allemaal gerelateerd aan de tentoonstelling. Sommige kan je zo doen, maar bij andere moet je eerste even de informatie lezen. En dat is precies wat zoon P te horen krijgt als hij zich komt beklagen: “Hoe moet ik nou weten hoeveel katten achter elkaar de lengte van de Lakenhallen vormen, als ik niet weet hoe lang het gebouw is”. En zo leren de kinderen door het doen van de opdrachten spelenderwijs en op een heel laagdrempelige manier iets over de geschiedenis van Ieper.

Nog voordat zoon I alle vragen beantwoord heeft, komen de oudere kinderen vragen of ze verder morgen. Ze hebben alle opdrachten gedaan en de katten gevonden. Dat mag natuurlijk. En wat is het heerlijk dat dat kan. Dat dit museum zo ingericht is dat kinderen er – als ze zich een beetje normaal gedragen – weinig schade aan kunnen richten. Er lopen dus ook geen zenuwachtige beveiligers rond en dat maakt dit museumbezoek voor mij heel relaxt.

Insignes

In de tweede ruimte is een grote collectie insignes tentoongesteld. Deze middeleeuwse sieraden – vergelijkbaar met onze broches – beelden allemaal iets persoonlijks uit. En al deze sieraden zijn gevonden net buiten de stadsmuren in wat nu bekend staat als de Verdronken Weiden; de wijk waar in de Middeleeuwen de ambachtslui woonden. De kinderen kan deze ruimte wat minder boeien – er is dan ook veel minder te zien dan de eerste ruimte. Maar ik ben weer onder de indruk van de wijze van presenteren en het kleurgebruik. Simpel en doeltreffend.

Film kijken

Als zoon I het spel gespeeld heeft waarbij hij het juiste hedendaagse voorwerp bij het middeleeuwse moet zoeken, nemen we de trap naar boven. We komen op de zolder van de Lakenhallen, onder het prachtige dak. In de eerste ruimte staat een enorme rode … Ja, wat is het eigenlijk … Een grote rode zit-unit in een rare vorm waarop je plaats kunt nemen om een film te kijken over de vestingstad Ieper. We zijn in Cinema Vauban; genoemd naar de Fransman die de Ieperse vesting eind 17^deeeuw versterkt en uitgebouwd heeft tot zijn huidige vorm. De film – waarin je ziet hoe Ieper zich ontwikkelt van halverwege de 16^detot halverwege de 19^deeeuw, is erg leuk om naar te kijken.

Drie dames

Het volgende deel van de tentoonstelling is gewijd is aan drie dames: Clara (kantklosster), Louise (kunstenares) en Leontine (fotografe). Ze leefden in de 18^deen 19^deeeuw en ‘vertellen’ over het Ieper in hun tijd. Over de bloeiperiode die Ieper in de 19^deeeuw kent na een periode van schaarste. En over het gat tussen rijk en arm dat steeds groter wordt. In de fotostudio van Leontine kan je een echte ouderwetse portretfoto laten maken. Er staat een bank en een ouderwets fototoestel. Naast de bank zit een knop. Je kunt gaan zitten en een foto van jou of je gezin laten maken door op de knop te drukken. Op een scherm kan je de foto zien en vervolgens naar jezelf toe mailen.

“Ik vond het een superleuk en leerzaam museum” (zoon P)

Hedendaags Ieper

Via een corridor met scherven – die symbool staan voor de periode rond de Eerste Wereldoorlog – komen we bij het Ieper van nu. Hier kan je zien welke plekjes in hun stad Ieperlingen mooi vinden en proberen de kinderen het dialect van de Westhoek te leren. Ook is er een scherm waarop je aan kunt geven wat je van het museum vond. “Ik vond het het leukste museum waar ik ooit ben geweest,” typt zoon M. En zoon P schrijft dat hij het Yper Museum een superleuk en leerzaam museum vindt.

En ik ben het met ze eens. Het Yper Museum is een prachtig voorbeeld van hoe het ook kan. Hoe je een museum maakt, dat leuk is voor iedereen. Dat dat gelukt is, is misschien wel te danken aan de hoeveelheid tijd en energie die gestoken is in de voorbereidingen. Het ontwerp van het museum is tot stand gekomen na een lange en intensieve periode waarin iedereen de kans kreeg mee te denken aan de hand van een aantal vragen. Van kleuters tot leerkrachten. Van Ieperlingen tot erfgoedpartners en toeristen. Met speciale aandacht voor de doelgroep tieners; de moeilijkste doelgroep om een museum in te krijgen. En al die input heeft zich vertaald in een museum waarin alle generaties met plezier rond kunnen kijken. Met een afwisselende collectie en informatie op verschillende niveaus en in vier talen.

Aan de balie vragen de kinderen of ze hun kattenarmband mogen houden. En dat mag, voor deze keer, want eigenlijk moet je ‘m na afloop van het spel inleveren. Met een briefje in de hand verlaten we de mooie Lakenhallen om er even verderop weer binnen te gaan. Bij de Dienst Toerisme, want daar mogen de kinderen een klein prijsje uitzoeken. Hoeveel muntjes je uiteindelijk verzameld hebt, is daarbij totaal niet belangrijk…

Informatie

• Locatie: Je vindt het Yper Museum in de Lakenhallen aan de Grote Markt 34.
• Openingstijden: Het Yper Museum is in de zomerperiode (1 april tot 15 november) elke dag van 10:00 tot 18:00 open. Van 16 november tot 31 maart is het museum van dinsdag tot en met zondag open van 10:00 tot 17:00. De twee laatste weken van januari is het museum gesloten.
• Toegangsprijzen: Volwassene: € 7, jongeren (19 – 25 jaar): € 4, kinderen (7 – 18 jaar): € 3,50, gezinnen: € 15
• Meer informatie: www.ypermuseum.be

We bezochten het Yper Museum op uitnodiging van Toerisme Vlaanderen, maar ik geef zoals altijd mijn persoonlijke mening.