Toen ik in het voorjaar vanuit Rotterdam naar het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee reed om de bollenvelden te bezoeken, viel me op hoe mooi het gebied na knooppunt Hellegatsplein is. Kwelderachtig met veel vogels en grote grazers. Ik zocht het op en leerde dat het gebied Hellegatsplaten heet; een beschermd natuurgebied met bijzondere flora en fauna dat voor zo’n 15% uit water bestaat. Het is een gebied dat ik wel eens van dichtbij wil bekijken. Daarom kies ik ervoor te gaan wandelen rond Ooltgensplaat; het dichtstbijzijnde dorp.
Natuurgebied Hellegatsplaten
Waar nu knooppunt Hellegatsplein ligt, lag voor 1957 het Hellegat; een getijdegebied waar zoet en zout water samenkwamen. In het Hellegat waren zandplaten ontstaan met daarin diepe geulen – de Ventjagersplaten – die bij vloed onder water lag en bij laag water grotendeels droogviel. In 1957 werd gestart met de aanleg van wat ook wel het vijfde deltawerk genoemd wordt. Op de plek van het Hellegat werd een kunstmatig eilandje aangelegd. Vervolgens werd een dam gebouwd – de Hellegatsdam (1960) – die het eilandje verbond met Goeree-Overflakkee. Een dam met sluizencomplex – de Volkerakdam en -sluizen – verbond het eiland met Noord-Brabant en tot slot werd de Haringvlietbrug gebouw die het eilandje met Voorne-Putten verbond.
Door de aanleg van de Hellegatsdam werd niet alleen het zoete Haringvliet afgesloten van het brakke Volkerak. Ook de Ventjagersplaten werden erdoor in tweeën gedeeld. Het deel ten noorden van de Hellegatsdam heeft de naam behouden. Het deel dat ten zuiden van de dam kwam te liggen, kreeg de naam Hellegatsplaten. De bouw van de Philipsdam tussen het Volkerak en het Grevelingenmeer heeft geleid tot het natuurgebied Hellegatsplaten in zijn huidige vorm. Door de bouw van deze dam stopte namelijk de instroom van zout water en ook de getijdenwerking. Het water rond Hellegatsplaten werd daardoor steeds brakker en het waterpeil stabiel. Hierdoor is een deel van de zandplaten permanent droog komen te liggen en kon er gras en later struiken en bomen op groeien. Ondertussen lopen er Heckrunderen en Fjordenpaarden om het land te begrazen en ervoor te zorgen dat het niet te dicht begroeid raakt.
Wandelen rond Ooltgensplaat
Als ik samen met vriend V afreis naar Goeree-Overflakkee, weet ik al dat we natuurgebied Hellegatsplaten niet kunt bezoeken. Wat wel kan, is langs het natuurgebied lopen en het gebied bekijken vanaf een uitkijktoren of vanuit een vogelkijkhut. We hebben daarvoor de Dijkenroute uitgezocht; een wandelknooppuntenroute van 9,4 km die start en eindigt in Ooltgensplaat. Ooltgensplaat is het meest oostelijk dorp op Goeree-Overflakkee; een havendorp en een kerkringdorp ineen.
We starten onze wandeling vanuit ons fijne B&B aan de Voorstraat (waarover later meer). De Voorstraat is historisch gezien de belangrijkste straat in Ooltgensplaat want deze verbond de haven via de Kaai met de kerk. En dat kan je ook wel zien aan de prachtige oude huizen aan beide kanten. We lopen naar de kerk (helaas niet open) die vroeger samen met de begraafplaats omgeven werd door een cirkelvormige gracht (gedempt in de 19de eeuw). Via de Steigerdijk lopen we naar de Buitendijk, waar de route linksaf gaat. In plaats daarvan lopen wij nog een klein stukje door om vervolgens linksaf door het groen naar de uitkijktoren te lopen.
Uitkijktoren Ooltgensplaat
Hellegatsplaten staat bekend om z’n vogelrijkdom. Zelfs de zeearend broedt in dit gebied. En het is natuurlijk mooi om die vogels te kunnen bekijken ook al is het gebied niet toegankelijk voor publiek. Daarom heeft Staatsbosbeheer het initiatief genomen tot de ontwikkeling van de Vogelboulevard Hellegat-Ventjager, bestaande uit vier vogelkijkhutten en deze uitkijktoren. Het grote houten gevaarte zie je al van verre staan op de begroeide vlakte van de Hellegatsplaten. Je komt er via een korte wandeling door het groen. Dit is misschien wel de beste plek om over het natuurgebied uit te kijken omdat je – in tegenstelling tot de vogelkijkhutten – op hoogte bent. Bij mooi weer kan je daardoor ver kijken. Ben je een natuurliefhebber, vergeet dan vooral niet een verrekijker mee te nemen als je gaat wandelen rond Ooltgensplaat! Wij zagen de zeearend jammer genoeg niet…
Vogelkijkhut De Zwartkopmeeuw
Als we uitgekeken zijn, lopen we verder over het fietspad (Buitendijk). Al vrij snel komen we rechts het pad naar vogelkijkhut De Zwartkopmeeuw tegen. Het paadje naar deze uitkijkhut is misschien wel het langste stuk dat je over de Hellegatsplaten kunt lopen. En hoewel je niet heel veel ruimte hebt om te dwalen – de loopruimte is aan beide kanten afgebakend met een hek – kan je heen en terug net een andere route lopen. Bij binnenkomst blijkt dat de hut beter ‘De Zwaluw’ had kunnen heten want overal zien we nestjes hangen en af en toe vliegt er een zwaluw in en uit. In de uitkijkhut vind je aan de muur een plaat met alle vogels die je in het gebied zou kunnen zien.
Vogelkijkhut Adolfsgat
Voor we bij wandelknooppunt 15 zijn, passeren we links een enorm veld vol zonnepanelen. Ze vormen een vreemd contrast met de natuur om ons heen, terwijl de idee van een natuurlijke energiebron dan weer wel passend is. Waar onze route naar links gaat, kan je rechtdoor lopen naar Vogelkijkhut Adolfsgat. Vanuit deze hut – die aan de andere kant van de N59 ligt, kijk je op de Ventjagersplaten. Je komt er via een smal donker tunneltje en een korte wandeling door het weiland en langs de weg. Wij slaan deze extra 3 km tijdens deze wandeling over omdat we al eerder in deze vogelkijkhut geweest zijn om de zonsondergang te bekijken (aanrader!).
Het Groote Gat
Bij wandelknooppunt 15 gaan we dus links van het (fiets)pad af en de natuur in. We lopen door natuurgebied Het Groote Gat. Dit stuk van de route vinden we eigenlijk nog mooier dan het pad langs Hellegatsplaten. Het gebiedje bestaat uit een waterplas die is ontstaan als gevolg van een dijkdoorbraak. Ook hier is een verrekijker geen overbodige luxe, want ook het Groote Gat – zowel op het water als in de begroeiing eromheen – zitten heel veel water- en zangvogels.
Terug naar Ooltgensplaat
Achteraf blijkt dat we hiermee het mooiste (onverharde) stuk van de route gehad hebben. De rest van de route is weer verhard. Vanuit het Groote Gat lopen we via de Veenweg naar de relatief drukke Langeweg; de weg die Ooltgensplaat met de N59 verbindt. We lopen er zelfs een stukje langs. Dan steken we over en lopen via de Waardersweg naar de Oudelandsedijk. Die, en de daaropvolgende Oudedijk en Molendijk, volgen we tot we weer in Ooltgensplaat aankomen.
Fort Prins Frederik
Daar, net voor de haven, besluiten we ook de Fort Prins Frederikroute te lopen (5 km), want het fort is – naast natuurgebied Hellegatsplaten – dé reden om te gaan wandelen rond Ooltgensplaat. Fort Prins Frederik maakt namelijk deel uit van de Stelling van Willemstad. Vriend V en ik maakten al een keer een stadswandeling in en rond vestingstad Willemstad en bezochten toen Fort De Hel en Fort Sabina. Fort Prins Frederik stond dus nog op ons lijstje…
Dit fort – oorspronkelijk Fort Duquesne geheten – werd gebouwd rond 1811 tijdens de Franse overheersing op last van Keizer Napoleon Bonapart. Het bewaakte samen met fort Sabina aan de overzijde van het Volkerak deze waterroute met kanonnen. De wandelroute loopt om het Fort, maar wij gaan er natuurlijk dwars doorheen. Het is grotendeels nog prachtig oud en super fotogeniek, maar midden op het terrein staat een vernieuwde versie van de oude geschutstoren, en die valt wat mij betreft een beetje (erg) uit de toon…
Weeghuisje en Raadhuis
We lopen verder langs de dijk en slaan dan rechtsaf de Rode Sluisweg in, om via de Dorpsweg weer bij het haventje uit te komen; het oude economische centrum van Ooltgensplaat. Hier aan de Kaai werden vroeger de schepen gelost. Nu liggen er alleen plezierboten. Eén van de bouwwerken die nog herinnert aan vervlogen tijden is het kleine weeghuisje. Gebouwd rond 1935 werden hier wagens met goederen gewogen op een plaat in het wegdek, Die is er helaas niet meer, maar het huisje is gewaard gebleven en voorzien van een Delfts blauwe achtergrond.
Schuin tegenover het haventje, op de hoek van de Kaai en de Voorstraat staat het prachtige oude Raadhuis, gebouwd aan het begin van de 17de eeuw. Het is het oudste gebouw in zijn soort op Goeree-Overflakkee. Voor de komst van het weeghuisje werden goederen in de aanwezige waag gewogen.
Slapen in Ooltgensplaat
Tijdens ons weekend in Ooltgensplaat slapen we in een heel fijn B&B in de Voorstraat; Proeverij13. In deze oude smederij wordt tegenwoordig pizza en pasta gemaakt, maar het restaurant is als wij er zijn alleen ’s avonds open om af te halen. Wij slapen op de eerste verdieping in een grote (slaap)kamer met zithoek, koffie- en theevoorzieningen en een koelkastje. In het halletje is een grote badkamer met een fijne douche. En we mogen gebruik maken van de tuin. ’s Ochtend wordt het ontbijt geserveerd in de pizzeria, die we voor ons alleen hebben. En wat een mooie plek is dat. En het ontbijt is ook al zo fijn. Vanzelfsprekend zijn er nog anders accommodaties in Ooltgensplaat, maar wij vonden Proeverij13 echt een aanrader.
Eten in Oude-Tonge
Tijdens ons bezoek aan de tulpenvelden op Goeree-Overflakkee in het voorjaar is onze eerste stop Hotel-Restaurant Lely in Oude-Tonge. Tijdens het afhalen van een kop koffie werpen we een blik op het interieur en besluiten dat we er nog wel eens terugkomen om te eten. En dat doen we. Het eten is goed, de sfeer is prettig en ik hou enorm van de combinatie industrieel en planten…
Borrelen in Middelharnis
Na onze wandeling rond Ooltgensplaat en de Hellegatsplaten besluiten we vanwege prachtig weer niet naar huis te rijden, maar door te rijden naar Middelharnis. Ik ben er niet eerder geweest en word aangenaam verrast. Wat een leuke plek! Midden in het dorp ligt een haventje met daaraan een aantal kroegjes en restaurantjes die hun terras tot op de steiger hebben. Het is de perfecte plek voor een borrel in de zon. En dat is ook precies wat we er doen. Als we naar huis gaan, nemen ons wederom voor nog een keer terug te komen op Goeree-Overflakkee. En dan wil ik graag overnachten in Middelharnis.
